آندروستن دیون (آندروژن) چیست؟
همه چیز در مورد آندروستن دیون (آندروژن)
این شامل فعالیت اجزای اندامهای جنسی نر و توسعه صفات جنسی ثانویه در مردان نیز هست. آندروژنها برای اولین بار در سال ۱۹۳۶ کشف شدند. آندروژن همچنین استروئید آنابولیک اصلی، و همین‌طور منشا همه استروژن‌ها می‌باشد. اصلی‌ترین و شناخته شده‌ترین آندروژن هورمون تستوسترون است.
دی هیدروتستوسترون (DHT) و آندروستن دیون نیز آندروژن‌هایی هستند که هر چند به طور کلی کمتر شناخته شده‌اند، اما از اهمیت برابری در توسعه ویژگی‌های مردانه برخوردارند. DHT در زندگی جنین باعث تمایز آلت تناسلی، کیسه بیضه و پروستات می‌گردد، و نیز بعدها در طول زندگی انسان منجر به ریزش موی سر در مردان، رشد پروستات و فعالیت غدد سباسه می‌شود.
آندروژن یک نام کلی برای ترکیبات ساخته شده صنعتی (داروهایی مانند دانازول) یا تولید شده در بدن (هورمونهایی مانند تستوسترون) است که دارای خواص آندروژنیک هستند.
قوی ترین آندروژن تستوسترون است که بیشتر به وسیله سلولهای لایدیگ بیضه ترشح می‌شود. ترشح تستوسترون توسط لوتِئینیزینگ هورمون از غده هیپوفیز تحریک می‌شود، علاوه بر این فولیتروپین هم در کنترل ترشح آن نقشی اساسی به عهده دارد.
همچنین بخوانید: هورمون تستسترون و حقایقی درباره هرمون تستسترون
بخش درونی کورتکس غدد فوق کلیوی و تخمدان به مقدار بسیار کمی تستوسترون ترشح می‌کنند علاوه بر این این آندروژنها (مانند آندروستن‌دیون و دی‌هیدرو‌اپی‌آندروسترون) به طور طبیعی قدرت کمتری دارند و به سرعت به تستوسترون متابولیز می‌شوند.
میزان ترشح تستوسترون در خون افراد مذکر در سه دوره از زندگی بالا می‌رود:
دوره جنینی: ترشح بالای تستوسترون در این دوران موجب بروز تغییرات فیزیولوژیکی می‌شود که نوع نر را از نوع ماده متمایز می‌نماید. کمی قبل از تولد ترشح تستوسترون کاهش می‌یابد.
دوره نوزادی: کمی پس از تولد در دوره نوزادی، مجدداً سطح ترشح تستوسترون افزایش یافته و پس از چند ماه دوباره کاهش می‌یابد.
دوران بلوغ: ترشح تستوسترون در جنس مذکر در دوران بلوغ با تحریک به وسیله هیپوفیز یعنی افزایش ترشح LH (لوتئینیزینگ هورمون) و FSH (هورمون فعال کنندۀ فولیکول) دو هورمون هیپوفیزی کنترل کننده ترشح تستوسترون، افزایش می‌یابد.
ترشحات هیپوفیزی نیز به نوبه خود تحت تاثیر ترشحات هیپوتالاموسی یعنی LHRH (هورمون رها کنندۀ لوتئینیزینگ هورمون) و FSHRH (هورمون رها کنندۀ هورمون فعال کنندۀ فولیکول) افزایش می‌یابند.
این ترکیبات با اتصال به گیرنده‌های آندروژنیک در سلولها پیشرفت یا بروز صفات مردانه را تحریک یا کنترل می‌کنند.
این صفات می‌توانند مربوط به فعالیت اندامهای جنسی مردانه باشند (مانند رشد بیضه) یا پیشرفت صفات ثانویه جنسی در مردان (مانند رشد موهای ریش و آکنه). اغلب آندروژنها خواص آنابولیک مانند رشد سلولهای عضلانی و تحریک ساخت هموگلوبین نیز دارند. برخی ترکیبات آندروژنیک به صورت طبیعی در بدن خانمها نیز تولید می‌شود که افزایش تولید آنها در برخی بیماریها روی می‌دهد.
همچنین بخوانید: تومور هیپوفیز چیست + درمان تومور هیپوفیز
تولید هورمون آندروژن در بدن
آندروژنهای درونزاد عموماً در قشر غده فوق کلیوی با ساختار استروئیدی ۱۹ کربنه از پیشسازهایی نظیر کلسترول تولید می‌شوند مانند آندروستن دایون، DHEA و DHEA-S. آندروستن دایون در بیضه و تخمدان نیز تولید می‌شود و به تستوسترون متابولیزه می‌شود.
آندروژنها عموما به وسیله بیضه‌ها و به مقدار کمتری توسط بخش درونی کورتکس غدد فوق کلیوی و تخمدان ترشح می‌گردند. آندروژنها در مردان باعث رشد و حفظ صفات جنسی و اعمال متعددی مانند تولید مثل طبیعی، توانایی انجام عمل جنسی، رشد اسکلت و ماهیچه‌های اسکلتی و نیز رشد هنگام بلوغ دخالت دارند.
در زنان باعث رشد موی شرمگاهی شده، احتمالا میل جنسی را تحریک می‌کنند و نیز به عنوان پیش‌تاز استروژن دارای تاثیر می‌باشند.
همچنین بخوانید: علت بلوغ زودرس در کودکان چیست؟!
اثرات هورمون آندروژن در بدن
تستوسترون و مشتقاتش دارای اثرات آندروژنیک می‌باشند، یعنی در زنان موجب کلفت شدن صدا، بزرگ شدن کلیتوریس شده و در مردان پیش از سن بلوغ باعث بزرگی آلت، نعوظ مداوم و غیر طبیعی آلت و بسته شدن زود رس صفحات رشد طولی استخوان، در مردان پس از سن بلوغ باعث آتروفی بیضه، کاهش حجم انزال، کاهش اسپرم، بزرگی پستان و رشد غدد شیری در مرد (ژنیکوماستی)، طاسی سر، پرمویی بدن و ایمپوتانس می‌شود. البته فقدان فعالیت آندروژنی به وسیله کاهش عملکرد بیضه‌ها و یا اخته کردن منجر به بروز عوارض ذیل می‌گردد:
عدم بلوغ، بلند قدی بیش از حد، دستها و پاهای دراز، صدا نازک و زنانه، عضلات ضعیف، اجتماع چربی در نواحی شانه، پستان، ران، و شکم که موجب ظاهر زنانه می‌شود، بروز ننمودن طاسی مردانه، کم پشت شدن و یا عدم رویش ریش و سایر موهای بدن، عدم رشد دستگاه تناسلی، کاهش و یا عدم وجود میل جنسی.
همچنین بخوانید: علت بزرگی بیش از حد سینه در زنان چیست؟آیا درمانی دارد؟!
آندروژنها مهمترین عامل کنترل رشد موی سر انسان هستند. رشد سبیل، موهای زیر بغل و ناحیه کشاله ران به آندروژنها وابسته است. موی سر پس از بلوغ به هورمون‌های مردانه (آندروژنها) واکنش منفی نشان داده و به مرور سبب کاهش تعداد و ریزش آنها می‌شود.آندروژن همچنین استروئید آنابولیک اصلی، و همین‌طور منشا همه استروژن‌ها می‌باشد.
همچنین بخوانید: درمان استروژن بالا در زنان : چگونه استروژن را کاهش دهیم ؟
اصلی‌ترین و شناخته شده‌ترین آندروژن هورمون تستوسترون است. هورمون‌های آندروژنیکAndrogenic Hormone به دو فرم طبیعی و سنتتیک وجود دارند که در گونادها (بیضه‌ها و تخمدان‌ها) و قشر غدد آدرنال از کلسترول سنتز می‌شوند.
آندروستن دیون
آنها با اثر روی گیرنده‌های آندروژنی در بدن باعث کنترل شخصیت مردانه، تکامل دستگاه ادراری تناسلی جنس مذکر در دوران جنینی، بروز صفات ثانویه‌ی جنسی مردانه و همچنین در خانمها به‌مقدار کمی وجود دارند و پیشرو تولید استروژن‌ها می‌باشند.
آندروژنها دارای اثرات آنابولیک استروئیدی می‌باشند.هورمون‌های استروئیدی زنانه (استرادیول) نیز به‌مقدار کمی در مردان وجود داشته و نقش مهمی در آنها دارند.
آنــدروژن‌های ضـعیــــف شامل DHEA وDHEA-s و آندروستن‌دیون (Androstenedione) می‌باشند.آندروژنهای آدرنال و کورتیزول در هنگام استرس افزایش می‌یابند.تمامی استروئیدهای آدرنال از کلسترول که این ترکیبات از استات مشتق‌شده‌اند سنتز می‌گردند.DHEA یک هورمون استروئیدی است که در قشر آدرنال سنتز و به آندروستن‌دیون تبدیل می‌شود.آندروستن‌دیون یک استروئید آندروژن می‌باشد.
همچنین بخوانید: راهکارهای جادویی برای کنترل استرس شدید
متابولیسم آندروژنها چیست؟
کاهش میل و فعالیت‌جنسی، کاهش نعوظ صبحگاهی، کاهش موهای بدن و کم‌شدن تراشیدن مو، ناباروری، کم‌شدن قدرت و اندازه‌ی عضلات، گرگرفتگی و تعریق، حساس‌شدن یا بزرگی پستان‌ها (ژینکوماستی)، علائم کمبود خفیف‌تر شامل کاهش انرژی و تحرک و ابتکار، کم‌شدن تمرکز، اختلالات خواب، کاهش توده‌ی استخوان، افزایش چربی‌بدن که موجب خطر بیماریهای قلب‌و‌عروق و مقاومت به انسولین می‌باشد.
اندازه‌گیری مقدار تستوسترون سرم بین ساعت۷تا۹صبح چون مقدار آن در صبح افزایش و شب‌ها کاهش می‌یابد، باید انجام شود.
همچنین بخوانید: همه چیز در مورد انسولین (دیابتی ها بخوانید)
سوء‌استفاده از آندروژنها:
ورزشکاران و یا کسانی که می‌خواهند زیبایی‌اندام پیداکنند از اثرات آنابولیکی آن در رشد عضلات استفاده می‌کنند.
از عوارض مصرف آن :
- مشکلات قلبی
- غیرطبیعی‌شدن لیپوپروتئین پلاسما
- بزرگی غده‌ی‌پروستات
- افزایش رشد موهای صورت و بدن
- کم‌شدن موهای کف سر
- آکنه
- افزایش خطر اختلالات کبدی
همچنین بخوانید: علت بزرگی پروستات در آقایان چیست؟
آندروژنها در زنان:
- در عملکرد میل‌جنسی زنان نقش مهمی دارد.
- آندروستن دیون و تستوسترون برای تولید استرادیول و استرون مورد نیاز می‌باشد.
- در تغییرات موهای زیر‌بغل و کشاله‌ی ران آندروژنهای آدرنال نقش دارند.
- افزایش آندروژنها در زنان حامله باعث بروز ماسکولیزاسیون در جنین دختر می‌شود.
- افزایش آندروژنها و یا عکس‌العمل بدن خانمها نسبت به آندروژنها باعث شوره‌ی سر، جوش‌صورت، پُرمویی بدن و ریزش‌موهای سر (تیپ‌زنانه) می‌شود (سندرم SAHA).
مسیر سنتز استروئیدها در آدرنال و تخمدان‌ها
۱) Testosterone:
تستوسترون قوی‌ترین آندروژن در گردش خون بوده و در زنان نیمی از آن توسط قشر آدرنال و تخمدان‌ها (هر دو تقریبا به یک میزان) و نیمی دیگر از طریق تبدیل آندروستن دیون (تولید شده در آدرنال و تخمدان) به تستوسترون تولید می‌شود
(به طور متوسط روزانه ۰.۲- ۰.۳ mg). غلظت خونی تستوسترون در زنان بین ۲۰- ۷۵ ng/ dl می‌باشد (در مردان ۳۰۰- ۸۰۰ ng/ dl).
۲) Androstendedione:
آندروستن دیون یکی از پیش ماده‌های اصلی استروئیدهای جنسی بوده و قدرت آندروژنیک آن پنج برابر کمتر از تستوسترون است.اما در مقادیر بالا می‌تواند اثرات بیولوژیک آندروژنیک واضحی داشته باشد و عمدتا توسط تخمدان‌ها ساخته می‌شود.
۳) ) Dehydroepiandrosterone( DHEA
این ماده و فرم سولفاته آن (DHEA – S) از دیگر پیش ماده‌های اصلی آندروژنها (و به عبارتی پره هورمون) هستند.حدود ۹۰ درصد DHEA توسط آدرنال و ۱۰ درصد بقیه توسط تخمدان سنتز می‌شود و نیمه عمر پلاسمایی آن بسیار کم است.
اما DHEA- S تقریبا تماما (۹۸ درصد) فقط توسط آدرنال سنتز شده و نیمه عمر پلاسمایی طولانی دارد و می‌توان از آن جهت افتراق هیپرآندروژنیسم آدرنال از تخمدانی کمک گرفت.غلظت سرمی DHEA- S در زنان بین ۳۸- ۳۳۸ mg/ dl است.
این ترکیبات با اتصال به گیرنده‌های آندروژنیک در سلولها پیشرفت یا بروز صفات مردانه را تحریک یا کنترل می‌کنند.این صفات می‌توانند مربوط به فعالیت اندامهای جنسی مردانه باشند.
(مانند رشد بیضه) یا پیشرفت صفات ثانویه جنسی در مردان (مانند رشد موهای ریش و آکنه).اغلب آندروژنها خواص آنابولیک مانند رشد سلولهای عضلانی و تحریک ساخت هموگلوبین نیز دارند.برخی ترکیبات آندروژنیک به صورت طبیعی در بدن خانمها نیز تولید می‌شود که افزایش تولید آنها در برخی بیماریها روی می‌دهد.
آندروژنها مهمترین عامل کنترل رشد موی سر انسان هستند.رشد سبیل، موهای زیر بغل و ناحیه کشاله ران به آندروژنها وابسته است.موی سر پس از بلوغ به هورمون‌های مردانه (آندروژنها) واکنش منفی نشان داده و به مرور سبب کاهش تعداد و ریزش آنها می‌شود
همچنین بخوانید: علت ایجاد کیست در تخمدان
